Umfang matsins

Kafli 1

Hvernig á að framkvæma mat á því sem barni er fyrir bestu

Eftirfarandi leiðbeiningar fjalla um framkvæmd mats á því sem börnum er fyrir bestu þegar ljóst er að aðgerðin snertir einstök börn eða afmarkaða hópa barna. 

 

• Hér má finna leiðbeiningar fyrir matið á því sem barni er fyrir bestu, þegar ljóst er aðaðgerðir snerta börn með almennum hætti.

 

Leiðbeiningarnar er einnig hægt að staðfæra yfir á tiltekna starfsemi til þess að samhæfa og auðvelda vinnuna við framkvæmd matsins til frambúðar.

Hvenær á að framkvæma mat á því sem barni er fyrir bestu?

Samkvæmt 3. gr. Barnasáttmálans á að framkvæma mat á því sem barni er fyrir bestu við allar ráðstafanir sem varða börn.

Hér má lesa nánar um meginreglu 3. gr., túlkun hennar og beitingu: 

 

• Sáttmáli Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins - Barnasáttmálinn  
• Það sem er barninu fyrir bestu (pdf)

 

Mat á því hvað börnum er fyrir bestu á ávallt að fara fram, óháð því hvort áhrifin á börn eru bein eða óbein. Það þýðir að framkvæma á mat á því sem barni er fyrir bestu:

 

• Ef taka á ákvörðun um heimild barns til að dvelja á Íslandi eða um stuðning því til handa í skóla.
• Þegar barn verður óbeint fyrir áhrifum af völdum ákvörðunar sem varðar foreldri eða annan umönnunaraðila barns.
• Við töku ákvarðana sem varða t.d. öll börn í skóla eða árgangi eða börn sem eru í vistun utan heimilis þar sem til stendur að gera breytingar.

 

Í almennum leiðbeiningum barnaréttarnefndar Sameinuðu þjóðanna nr. 14. er að finna nánari upplýsingar um það hvenær á að framkvæma mat á því sem barni er fyrir bestu

Leggðu mat á það hvaða áhrif málið er líklegt til að hafa á barnið

Líta ber til aðstæðna sem uppi eru í málinu og fyrirliggjandi upplýsinga. Leggja þarf sérstakt mat á það hvort málið sé líklegt til að hafa áhrif á barnið og ef svo er hversu mikil áhrifin eru.

Ef niðurstaða matsins er sú að barnið verði ekki fyrir áhrifum er mikilvægt að skrá það í gögn málsins.

Hversu umfangsmikið á matið að vera?

Mat á því sem barni er fyrir bestu er í raun könnun sem fram fer í nokkrum liðum. Mismunandi þættir málsins geta haft mismikið vægi og hversu umfangsmikið matið á að vera fer eftir eðli máls. Eftir því sem áhrifin á börn eru meiri á matið að vera umfangsmeira.

 

• Ef um mikil eða mjög mikil áhrif á aðstæður barna er að ræða:

 

Þá ber að leggja umfangsmikið mat á hagsmuni barna, það kallar á ítarlega lýsingu á málsatvikum ásamt greiningu á afleiðingum og áhrifum út frá barnaréttarlegri nálgun. Það getur kallað á beitingu ýmissa aðferða og getur kallað á aðkomu ýmissa sérfræðinga.

 

• Ef um einhver áhrif á aðstæður barna er að ræða:

 

Í þeim tilvikum þarf matið ekki að vera ítarlegt, t.d. getur verið fullnægjandi að leggja eingöngu mat á þá þætti sem fyrirsjáanlegt er að geti haft einhver áhrif á börn.

 

• Ef um lítil eða jafnvel engin áhrif á aðstæður barna er að ræða:

 

Í þeim tilvikum er jafnvel hægt að sleppa því að framkvæma matið eða gera það umfangslítið, en brýnt er að skrá í gögn málsins niðurstöðu um umfang mats og á hverju hún byggir.

Gátlisti

• Hvers eðlis er málið sem um ræðir?

• Hvert er markmiðið?

• Hvaða börn verða fyrir áhrifum?

• Eru áhrifin bein eða óbein?

• Taka þarf afstöðu til þess hvort þörf sé á frekari sérfræðiþekkingu við framkvæmd matsins á því sem barni er fyrir best.

---

 

Gagnlegar upplýsingar...

• Almennar leiðbeiningar.barnaréttarnefndarinnar nr. 14

Til baka á efnisyfirlit